اشباح سرگردان در نشر ایران
مجید رهبانی
بیستوچند سال پیش باخبر شدیم که یک انتشارات همنام ما وجود دارد. ناشری (وابسته به یک ارگان رسمی) که کتابهای متعددی ازجمله مجموعهٔ کامل و چند جلدی «اسناد لانهٔ جاسوسی آمریکا» را بازچاپ کرده بود.
از آنجا که این ناشر بدون پروانهٔ نشر فعالیت میکرد، برگ تشخیص مالیات نسبتاً کلانش را به نشانی ما _که پروانهٔ انتشارات جهان کتاب را داشتیم_ فرستاده بودند… درنهایت، برای آن ناشر پروانهای به یک نام دیگر صادر شد که امروز هم با همان نام فعالیت میکند. در تمام این سالها، گاهبهگاه به ما تلفنهایی میشود و کتابهایی را میخواهند که آن ناشر منتشر کرده بود و ما هم راهنمایی میکنیم.
از مدتی پیش تعداد این تلفنها بیشتر شده و سراغ کتابهایی، اغلب از نوع عامهپسند و بهاصطلاح «زرد»، را میگیرند که هیچکدام ربطی به حوزهٔ فعالیت ناشر یادشده ندارد. چند روز پیش خانم جوانی از یک کتابفروشی اینترنتی تماس گرفتند و جویای کتابی شدند که ما منتشر نکردهایم.
گرچه همان توضیح معمول را شنیدند ولی خوشبختانه دقیقتر و پیگیرتر از آن بودند که با حرف ما قانع شوند. با اطلاعاتی که ایشان فرستادند متوجه شدیم که بار دیگر با یک «جهان کتاب» تازه سروکار داریم.
آن خانم به دنبال کتابِ اثر مرکب نوشتهٔ دان هارن بود که ظاهراً کتاب خیلی پرفروشی در زمینهٔ رموز موفقیت و آداب ثروتمند شدن و… است. ناشر همنام ما این کتاب را با ترجمهٔ «مینا خوشگفتار موفق» به قیمت 138 هزار تومان منتشر کرده که در فروشگاه اینترنتی اسنپشاپ آن را به 34500 تومان (با 75 درصد تخفیف!) میفروشند.
جستوجو در فهرست نام ناشران ایران نتیجهای نداشت و اثری از ناشر همنام ما در این فهرست نیست. از روی کنجکاوی نام اثر مرکب را در کتابشناسی ملّی جستوجو کردیم و به کمک شمارهٔ شابک، فیپای کتاب را یافتیم.
اما در آن نامی از «جهان کتاب» نبود، بلکه فیپا به نام یک ناشر قمی، «انتشارات آثار نور» (تأسیس 1395)، صادر شده بود. خوشبختانه این ناشر وجود خارجی داشت و به تلفن ما هم جواب داد. توضیحشان این بود: ما ناشر کتابهای مذهبی هستیم ولی چون تصمیم گرفتهایم کتابهای دیگر هم منتشر کنیم و مایل نبودیم از نام نشر خودمان استفاده کنیم، نام «جهان کتاب» را روی جلد کتابهایمان گذاشتیم که نام «پخش» کتابهایمان است.
ولی از اول امسال که باخبر شدیم انتشاراتی به نام جهان کتاب وجود دارد دیگر از این نام استفاده نکردیم! بگذریم که این توضیح ناپذیرفتنی است. یک ناشر مجاز نیست از «نام مستعار» استفاده کند یا بهجای نام خود، نام ناشر دیگری را روی جلد کتابهایش چاپ کند و بهاینترتیب مسئولیت کارهای خود را به گردن دیگری بیندازد.
این توضیح بیشتر به این خاطر نوشته شد تا دوستانی که از دیدن نام جهان کتاب بر روی بعضی کتابهای «زرد» و عامهپسند در بساطهای کنار خیابان یا سایتهای دیجیکالا و اسنپشاپ تعجب کردهاند از حقیقت ماجرا باخبر شوند.
*
و اما کتاب اثر مرکب. این کتاب یکی از عجایب نشر ایران است. مطابق اطلاعات کتابشناسی ملّی، اثر مرکب را 171 ناشرِ اغلب گمنام از 154 مترجم مختلف منتشر کردهاند! این جدای از کتابسازیهای گوناگونی است که به صورت متنهای چکیده یا خلاصهشده به نامهای مختلف منتشر شده است و یا جالبتر از همه این اقتباس: بهبود کیفیت قلبها: همگرایی علم و عقل با معنویت– با اقتباس از کتاب اثر مرکب و کتاب فاطمۀ زهرا (س)، تجلیگاه رسالت الهی [تألیف سیّد محمدتقی مدرسی]، مریم کلاته عربی، (اسفراین: بوستان کاغذی، ۱۳۹۹).
مطابق دادههای کتابشناسی ملّی، کتاب اثر مرکب را نخستین بار در سال 1393 لطیف احمدپور و میلاد حیدری ترجمه و توسط انتشارات شریف در تهران منتشر کردهاند. بهیقین شماری از ناشران شناختهشدهٔ دیگر هم ترجمههای متفاوتی را از این کتاب عرضه کردهاند، اما تردیدی نیست که بخش اعظم ناشرانِ اثر مرکب کاری غیر از رونویسی از ترجمههای دیگران و تغییر مختصر جملههای کتاب انجام ندادهاند.
اغلبِ اسامی مترجمان این چاپهای متعدد اگر جعلی نباشد _ که بسیاری چنین است _ از آنِ کسانی است که کتاب را رونویسی کردهاند یا به ترتیبی همکار ناشر بودهاند.
ناشران برای بازارگرمی، به سلیقه و ابتکار خود عنوانهای فرعی مختلفی را به کتاب افزودهاند: «گنجینهای از ایدهها و نظریات ارزشمند برای رسیدن به موفقیتی فراتر از امکان»؛ «چطور با اقدامات کوچک، ثروت، سلامتی و موفقیت خلق کنید»؛ «کتابی عالی برای ایجاد انقلابی شگفتانگیز در کار و زندگی»؛ «در هر مرحله از زندگیتان با برداشتن یک قدم ساده، موفقیتتان را چند برابر کنید»؛ «مهم نیست چه چیزی یاد میگیرید، چه روش سبک و راهکاری دارید …»؛ «درآمد شما، زندگی شما، موفقیتهای شما» و…
از میان 171 ناشر اثر مرکب، 95 ناشر تهرانی هستند و بقیه به اقصا نقاط کشور تعلق دارند: تبریز، مشهد، اصفهان، آمل، بابل، زاهدان، ارومیه، قزوین، کاشان، بجنورد، گرگان، ساری، کوهدشت، کلاچای، شهریار، رودهن و… اما حضور 46 ناشر از شهر مقدس قم تعجبآور است. اینهمه اشتیاق ناشران قمی به کتاب اثر مرکب خود بهتنهایی میتواند موضوع یک پژوهش باشد. نکتهٔ جالب دیگر، چاپ همزمان ترجمهٔ واحدی از کتاب از سوی دو و حتی سه ناشر در یک شهر است. این کار_ که بوی سلامتی از آن به مشام نمیرسد_ برای آگاهان حرفۀ نشر معنای روشنی دارد.
مطابق اظهار برخی مسئولان، تعداد پروانههای نشر صادرشده از سوی وزارت ارشاد از 25 هزار فراتر رفته است! باید پرسید کل مراکز فروش کتاب کشور (اعم از کتابفروشی و غرفۀ کتاب در فروشگاهها و…) چه تعداد است و اینهمه ناشر بازاری و کپیکار _ که کتاب اثر مرکب یک نمونه از هنرنماییشان است _ چه فایدهای برای فرهنگ کشور دارند و چه خدمتی به نشر ایران میکنند که روزبهروز هم بر تعدادشان افزوده میشود؟
نام مترجمان و ناشران چاپهای مختلف کتاب اثر مرکب
- آخوندی، آرام. قم: انتشارات هممیهن، ۱۴۰۲.
- آخوندی، آرام. قم: اندیشه هادی، ۱۴۰۰.
- آخوندی، آرام. قم: بوکتاب، ۱۳۹۷.
- آرمان مقدم، مریم. تهران: پارس اندیش، ۱۴۰۲.
- آرمندپیشه، مهدیه. تهران: آرمندپیشه، ۱۴۰۰.
- آزادبخت، فاطمه. تهران: آندیا گستر، ۱۳۹۸.
- آهنگران، نیلوفر. تهران: انتشارات ریواس، ۱۳۹۶.
- آهنگران، نیلوفر تهران: دانش گویا، ۱۳۹۸.
- ابراهیمزاده، نازنین. مشهد: امید مهر، ۱۳۹۷.
- ابراهیمی، محمد. تهران: فرا هنر، ۱۳۹۹.
- احمد جواهری، سید فرشاد. تهران: انتشارات دوربین، ۱۳۹۹.
- احمدپور، لطیف و میلاد حیدری. تهران: شریف، 1393. ( نخستین ترجمهٔ کتاب(
- احمدپور، لطیف و میلاد حیدری. تهران: نگاه نوین، ۱۳۹۶.
- اسکندری، بابک. تهران: انتشارات نارنگی، ۱۴۰۱.
- اکبری، امیررضا. تهران: انتشارات آقائی، ۱۴۰۳.
- امامی، پوریا. تهران: انتشارات میلکان، ۱۳۹۸.
- امانی، محمد، و مرتضی امانی. تهران: ندای کارآفرین، ۱۳۹۷.
- امانی، مهدی. تبریز: فروزش، ۱۳۹۹.
- امیری، نسیم. تهران: چلچله، 1400.
- امیری، نسیم. تهران: زرینآرا، ۱۴۰۱.
- انجمروز، زینب. تهران: انتشارات شیرمحمدی، ۱۴۰۰.
- انجمروز، زینب. تهران: شنایا، ۱۴۰۰.
- ایراننژاد، عباد. قم: سپهر اندیشه، ۱۳۹۸.
- باطنی، هادی و اعظم حقیقی. تهران: انتشارات خط به خط، ۱۴۰۱.
- بافنده، فرخ. تهران: پندار تابان، ۱۳۹۷.
- باقری، محمد. تهران: راداس، ۱۴۰۲.
- باقی، احسان. قم: نیاز فردا، ۱۴۰۲.
- بختیاری، زهرا. ساری: آوای ما، ۱۳۹۸.
- بختیاری، زهرا. قم: آستان مهر، ۱۴۰۰.
- بختیاری، زهرا. قم: نشر لقاء، ۱۳۹۷.
- بخشی، زهره. مشهد: انتشارات آبان بانو صفدری، ۱۳۹۸.
- بخشی، زهره. مشهد: انتشارات آبان بانو صفدری، ۱۴۰۰.
- براتی، بیتا. تهران: هورمزد، ۱۴۰۱.
- بردبار، فریبا. تهران: کهکشان علم، ۱۳۹۸.
- بهرامی، زهرا. قم: توانمندان، ۱۴۰۰.
- بیات مختاری، سهیلا. مشهد: انتشارات ترانه: دانیال دامون، ۱۳۹۸.
- پورنعمتی کودهی، لیلا. تهران: غیوری، ۱۳۹۷.
- پهلوانی، مریم. تهران: راه معاصر، ۱۴۰۰.
- تاجمیری، معصومه. قم: یوشیتا، ۱۴۰۰.
- تقوینژاد، فرشته. تهران: آرشیو روز، ۱۴۰۲.
- توحیدی، فرهاد. ارومیه: آویدمند، ۱۴۰۱.
- تیم آموزشی ماهان تیموری. تهران: آبانگان ایرانیان، ۱۴۰۱.
- جعفریخواه، نازنین. تهران: کالج برتر، ۱۴۰۱.
- جعفری سرای، عبدالمجید. قم: نسیم کوثر، ۱۴۰۲.
- جعفری سرای، عبدالمجید. قم: ییلاق سبز، ۱۳۹۹.
- جمالی، زهرا. رودهن: هوداد، ۱۴۰۱.
- جوادی، امیرمحمد. تهران: مدرسان شریف، ۱۴۰۱.
- جولایی، محمود. تهران: انتشارات کاپیتان، ۱۴۰۰.
- حاجی بابایی، محمدرضا. کوهدشت: آتشگون، ۱۴۰۲.
- حائری مهریزی، لیلا. تهران: انتشارات اساتید دانشگاه: یاد عارف، ۱۳۹۷.
- حبیبی، محمدرضا. تهران: آثار برات، ۱۴۰۰.
- حسنی، زهرا و پریسا حسنی. قم: آوای بیصدا، ۱۳۹۸.
- حسنی، زهرا و پریسا عباسی. قم: انتشارات العطار، ۱۳۹۸.
- حسنی، زهرا و پریسا عباسی. قم: یاقوت، ۱۳۹۸.
- حسنی، ناصر. قم: انتشارات کاریز، ۱۳۹۹.
- حسینزاده، طیبه. شهریار: آسادخت، ۱۴۰۳.
- حسینزاده، طیبه. قم: آشیانه مهر، ۱۴۰۳.
- حسینزاده، طیبه. قم: آوای ماندگار، ۱۴۰۰.
- حسینی، حمید. مشهد: انتشارات پرثوآ، ۱۳۹۷.
- حسینی، سید محمد. قم: آبات، ۱۴۰۱.
- حسینی مقدم، محدثه سادات. قم: سرای کتاب، ۱۴۰۱.
- حسینی، یاسمن. تهران: انتشارات تحول، ۱۳۹۹.
- حمامی، سجاد. کاشان: کتابیار، ۱۴۰۰.
- حمیدی، آمنه. تهران: تمیشه، ۱۳۹۶.
- خادمی، آروین. تهران: انتشارات نظری، ۱۳۹۸.
- خاکساران، علیرضا. اصفهان: آموخته، ۱۳۹۶.
- خاکساران، علیرضا. اصفهان: آموخته، ۱۴۰۲.
- خوروش، علی و شیرین پرورش. تهران: الماس دانش، ۱۳۹۷.
- داداشی، مهرویه. قم: آراسته، ۱۳۹۸.
- داداشی، مهرویه. قم: نسیم حیات، ۱۳۹۸.
- داداشی، مهرویه. قم: نوید ظهور، ۱۳۹۸.
- دادگر، محمدحسن. گرگان: ویراست، ۱۴۰۰.
- دانشمند، ملیکا. تهران: نشر گوی، ۱۴۰۲.
- درستیان، علیرضا. تهران: انتشارات عفت، ۱۴۰۱.
- درویشی، افسانه. تهران: کتیبه پارسی، ۱۳۹۴.
- رزاقی، بهاره. تهران: انتشارات آتیسا، ۱۳۹۵.
- رزاقی، بهاره. تهران: محراب دانش، ۱۴۰۲.
- رستمی، حمیده. تهران: لیوسا، ۱۴۰۱.
- رضایی، امیراحسان. تهران: مهرگان قلم، ۱۳۹۶.
- رئوفی، مسلم. تهران: ارتباط نوین، ۱۴۰۰.
- رئوفی، مسلم. تهران: یک نام، ۱۴۰۱.
- زاهدی، سحر. بجنورد: در قلم، ۱۳۹۹.
- زردی، آفاق. قم: الماس سرخ، ۱۴۰۰.
- زینالدین، حمیدرضا. تهران: نشر رازآور، ۱۳۹۷.
- سپهرینیا، محمدصدیق. تهران: گیوا، ۱۳۹۸.
- سرداریان، زهرا. تهران: نیک ورزان، ۱۳۹۸.
- سقائی بابائی، فاطمه. تهران: نیلوفر نقرهای، ۱۳۹۸.
- شاطرزاده، معصومه. قم: آسمانگون، ۱۴۰۱.
- شاطرزاده، معصومه. قم: نگاه آشنا، ۱۴۰۰.
- شجاعی، علیاصغر. تهران: انتشارات ادبیات معاصر، ۱۳۹۸.
- شهرینانی، شیوا. تهران: نشر عقیل، ۱۴۰۰.
- شهیدی، گیتی. تهران: انتشارات آرایان، ۱۳۹۴.
- شیخی، رضا. تهران: انتشارات تألیف، ۱۳۹۹.
- شیخی، طیبه. قم: دارالفنون بوریا، ۱۳۹۸.
- صادقزاده پیشجاری، فرانک. تهران: انتشارات حسن یوسف، ۱۴۰۰.
- صوفی، سمیرا. تهران: آراد کتاب، ۱۴۰۲.
- ظریف، شهرام. تهران: انتشارات سما، ۱۳۹۸.
- عباسی، اکبر، شاهین بیات. تهران: نسل نواندیش، ۱۳۹۴.
- عبداللهی، رضا. تهران: انتشارات طاهریان، ۱۴۰۲.
- عبداللهی، هادی. بابل: مه میترا، ۱۴۰۱.
- عربنژاد، فاطمه و زینب عرب نژاد. قم: لامک، ۱۴۰۱.
- عزیزپور، ویدا. تبریز: انتشارات آذربایجان، ۱۴۰۲.
- عزیزپور، ویدا. تبریز: انتشارات یاران، ۱۴۰۲.
- عزیزی، محمدعلی و رسول عزیزی. تهران: رؤیای سبز، ۱۳۹۵.
- عزیزی، محمدعلی و علیرضا عسکریان چایجان و علیرضا اخوان. تهران: سامان سنجش، ۱۴۰۱.
- علیزاده، محمدصادق. قم: عصر جوان، ۱۴۰۱.
- فتورچی، زهرا. تبریز: اختر، ۱۳۹۹.
- فتورچی، زهرا. تبریز: ییلاق قلم، ۱۳۹۹.
- فیروزی، شهرام. آمل: اودیسه، ۱۳۹۹.
- قاسمزاده، ندا. قم: ییلاق یاران، ۱۴۰۲.
- قاسمی بجد، یاسین. زاهدان: کتاب دلبر، ۱۴۰۳.
- قاضی، شیدا. تهران: آبیژ، ۱۴۰۲.
- قهرمانی، مریم. ساری: آوای ما، ۱۴۰۰.
- کاظمی، پانیذ. تهران: کتاب آرمان، ۱۴۰۱.
- کافی، سعیده. تهران: ندای معاصر: زرین کلک، ۱۳۹۸.
- کردی، علی. تهران: انتشارات امتیاز، ۱۴۰۲.
- کرمی، مریم و مرتضی هانی. تهران: شاپرک سرخ، ۱۴۰۲.
- کریمی، رامین. تهران: آیسو، ۱۳۹۹.
- کریمی، رامین. تهران: رامین کریمی ثالث، ۱۳۹۵.
- کریمی، مینا. ساری: نسیم قلم، ۱۴۰۲.
- کریمی، مینا. قم: انتشارات ملینا، ۱۳۹۹.
- کریمی، مینا. قم: آیینه بهار، ۱۴۰۰.
- کریمی، مینا. قم: سعید نوین، ۱۴۰۰.
- کریمی، مینا. قم: نگاران قلم، ۱۳۹۹.
- کریمی، مینا. قم: هشت کتاب، ۱۴۰۰.
- کلاته، بهروز. قم: آشیانه مهر، ۱۴۰۲.
- کلاته، بهروز. قم: تلاش اندیشه، ۱۴۰۲.
- گشتائی، ناصر و ملیحه رسولی. تهران: آسمان کبود، ۱۴۰۱.
- لاهیجی، ساینا. تهران: آسو، ۱۳۹۵.
- مثنایی نجیبی، ناردین. تبریز: انتشارات فرشته، ۱۴۰۰.
- محبوب صفت، فائقه. تهران: اندیشه هدی، ۱۴۰۲.
- محرابی، امیر و مجید سیفی. تهران: باران خرد،
- محرابی، امیر. تهران: باران خرد، ۱۴۰۰.
- محمدزاده، یلدا. قم: انتشارات محمدامین، ۱۴۰۱.
- محمدیپور، محمدعلی. قم: باریزان، ۱۴۰۱.
- محمدی، ناهید. اصفهان: نگین ایران، ۱۴۰۰.
- محمودی دهدهبیگلو، کورش. تهران: شهرآب: آیندهسازان، ۱۴۰۱.
- مختاری یوسفآبادی، سیده صدیقه. کلاچای: انتشارات توساکو، ۱۳۹۹.
- مرادی اسفیانی، مریم. تهران: نبض دانش، ۱۴۰۰.
- مرادی اسفیانی، مریم. قم: آثار قلم، ۱۴۰۱.
- مرادی اسفیانی، مریم. قم: آراستگان، ۱۳۹۹.
- مرادی، مهدی و الهام عباسی عهدیه. تهران: انتشارات علم و دانش، ۱۴۰۰.
- مرادی، مهسا. قم: گوهر ماندگار، ۱۳۹۹.
- مسیبی، مریم. تهران: تیموری، ۱۴۰۱.
- مشتاق، مهسار. تهران: ابوعطا، ۱۴۰۱.
- ممدوح، احمدطه. تهران: خودمونی، ۱۴۰۳.
- ممدوح، هدی. تهران: شبگون، ۱۳۹۴.
- منشی، مرجان. تهران: نشر پارسینه، ۱۳۹۶.
- موسسهٔ اندیشهٔ ناب فردا. تهران: نشر آد، ۱۴۰۰.
- موسسهٔ ترجمیک. آدینه، ۱۳۹۹.
- موسوی معلم، زینب سادات. قم: انتشارات اسماءالزهرا، ۱۴۰۱.
- موسویزاده، سید آرمان. تهران: موسسه هونام پرتو اندیشان ماز، ۱۴۰۳.
- مهدیزاده تهرانی، بهنوش. تهران: حافظ نوین، ۱۴۰۲.
- مهرابی، سحر. تهران: نشر سبو، ۱۴۰۰.
- مهرابی، سحر. قزوین: آزرمیدخت، ۱۳۹۹.
- مهرآرا، علیرضا. تهران: رابو، ۱۴۰۰.
- مهری، مهناز. تهران: الماس پارسیان، ۱۴۰۲.
- میرشریفی، اشرفالسادات. تهران: آرمندپیشه، 1401.
- نجات مهر، آزیتا. تهران: ساز و کار، ۱۳۹۹.
- ندری، فاطمه. تهران: شاهدخت پاییز، ۱۴۰۰.
- نظری، شیوا. گرگان: انتشارات احرام، ۱۴۰۱.
- نعمتی، محمدجواد. قم: فانوس دانش ترویج کتابخوانی، ۱۳۹۷.
- نوذری، آذین. تهران: عطر کاج، ۱۴۰۰.
- نورایی، سامان. تهران: انتشارات آرمان نوباوه، ۱۴۰۱.
- نوروزی، احمد. تهران: انتشارات خواندنی، ۱۳۹۸.
- وطن، طاهره. قم: نیلوفرانه، ۱۴۰۰.
- وطن، لیلا. قم: آثار علم، ۱۴۰۱.
- هاشمزاده، میترا. تهران: معیار علم، ۱۳۹۷.
- هاشمینژاد، طلا. تهران: نشر مات، ۱۴۰۰.
- همتی، فاطمه. قم: بام سبز، ۱۴۰۳.
- یزدی مقدم، ناهید و ا کبر بهروزی. تهران: سیمای نور امید، ۱۴۰۱.
