در کار رفتن

دربین نمایشنامه‌های منعکس‌کننده احوال واسلاو هاول، و در میان آن‌چه به زمان حاضر و دوره پایان عمر نویسنده نزدیک‌تر است، نمایشنامه در کار رفتن مقام خاصی دارد؛ از آن جهت که نه تنها نوعی حسب حال (اتوبیوگرافی) نویسنده است (البته همراه با طنز خاص او)، که به وجهی موجز و گویا تاریخ معاصر سرزمین چک را در دوران کوتاه پس از سقوط حکومت کمونیستی (از کنار رفتن هاول تا روی کار آمدن جانشین او) تصویر می‌کند. دورانی که شور پاک آن انقلاب آرام (که منجر به سقوط حکومت وقت شد) کم‌کم فرونشست و زمان روی کار آمدن پرگماتیست‌ها فرارسید.

دوران کسانی که به‌شدت شتاب دارند تا مدیریت کشور خود را از اقتصاد دولتی به اقتصاد بازار و حکم و حکومت سرمایه تبدیل کنند. آن‌ها مراکز تولید را از دست دولت خارج و خصوصی می‌سازند تا اقتصاد تحت سلطة سرمایه‌داران بر حکومت اخلاقی مورد نظر نویسندة ایده‌آلیست، واسلاو هاول (با شعار «عشق و راستی بر دروغ و شر پیروز می‌شود») چیره گردد. این دوران جانشینی، محور اساسی نمایشنامة در کار رفتن است. نمایشنامة حاضر در کنار همة خصوصیات دیگر، این تمایز را هم دارد که در زندگی پرماجرا و واقعاً استثنایی هاول، نقطة پایانی محسوب می‌شود؛ نقطة پایانی حرفه‌ای و آخرین اثر نویسنده‌ای که به یقین اثرگذارترین شخصیت تاریخ معاصر سرزمین‌اش بود.