هرگاه دو تن موافق هم نباشند، از آن روست كه يا عقايد گوناگون دارند، يا منافعشان متفاوت است، و يا هم عقايد و هم منافع متفاوت دارند.

در زندگى اجتماعى اختلاف نظرهايى وجود دارد كه «بايد» به نوعى در بارۀ آن‌ها تصميم گرفت. مسائلى وجود دارد كه «بايد» تكليف آن‌ها را روشن کرد؛ زيرا كوتاهى در اين كار ممكن است مشكلات ديگرى ايجاد كند و انباشته شدن پيامدهاى آن‌ها، به تشنج‌هاى تحمل‌ناپذير بينجامد…

چگونه مى‌توان به حكمى قطعى دست يافت؟ اساساً دو راه بيشتر وجود ندارد: يكى راه «استدلال» (به‌عنوان مثال در برابر هيئت داوران يا دادگاهى بين‌المللى) و ديگرى راه «خشونت».

هرگاه تضاد منافع در ميان باشد، اين دو راه عبارت خواهند بود از «سازش و مصالحة معقول» يا تلاش براى «حذف قهرآميز» منافع طرف مقابل.

عقل‌گرا – به معنايى كه من از اين كلمه اراده مى‌كنم- كسى است كه بهجاى کاربرد خشونت، مى‌كوشد از راه دليل و برهان، و در برخى مواقع از طريق سازش و مصالحه، به حكم و تصميمى دست يابد.

عقل‌گرا كسى است كه حتى ترجيح مى‌دهد، در اقناع طرف مقابل از راه دليل و برهان ناكام بمانَد، تا اين كه از راه خشونت و ارعاب و تهديد و يا به كارگيرى ترفندهاى تبليغاتى بر حريف خود پيروز شود.