ادبیات سیاه (گفتارهایی در سبک پلیسی ـ جنایی)

امروز «رمان سیاه» از برزخ کتاب‌هایی که به‌سرعت نوشته و چاپ می‌شوند، خوانندگان بدون تأمل آن‌ها را می‌خرند، با سرعت می‌خوانند و به فراموشی می‌سپرند خارج شده است. دیگر موفقیت این نوع رمان‌ها انکار نمی‌شود. ژرژ سیمنون وارد مجموعة «پلیاد» شده است. آثار دشیل هَمِت، چستر هیمِس و ژان پاتریک مانشِت در انتشارات گالیمار در کنار مارسل پروست، هانا آرنت یا امیل سیوران چاپ می‌شوند. امروز «رمان سیاه» را با سبک‌های متفاوت می‌شناسند.

پایه‌گذاران و سرآمدان این سبک در امریکا، انگلستان و فرانسه به کنار، نویسندگان برجسته‌ای از کشورهای اسکاندیناوی (سوئد، نروژ، دانمارک و ایسلند) را سراغ داریم که آثارشان در سطح جهانی ترجمه و منتشر می‌شود؛ نویسندگان ایتالیایی سبک خاص خود را دارند و «رمان سیاه» حتی در جوامع عرب‌زبان نیز جایگاهی مهم یافته است و نویسندگان مطرحی به این سبک می‌نویسند. در «رمان سیاه»، دنیای امروز و زندگی انسان‌ها تصویر می‌شود.

گروه‌های اجتماعی در داستان‌ها چهره می‌نمایند، اعماق اجتماع کاویده می‌شود، و از نارضایتی‌ شهروندان، فساد دستگاه دولتی و تبهکاری‌های سازمان‌یافته و در پناه قدرت‌ پرده برداشته می‌شود. «رمان سیاه» علاوه بر وجه روان‌شناختی و مردم‌شناختی‌اش، امروز به قالبی مناسب برای افشای خطاها، اعتراض به وضع موجود، و انتقاد از ناکارآمدی دولت‌ها تبدیل شده است.

«بر پایۀ تحقیق وزارت فرهنگ فرانسه در مورد «تولیدات فرهنگی فرانسوی‌ها» که هر ده سال انجام می‌شود، رمان پلیسی «ژانری است که بیش از همه خواننده دارد». «رمان سیاه» بر «رمان سفید» سایه انداخته و اولین بار است که این موضوع به صورت رسمی عنوان می‌شود. اما کتابفروشی‌ها خیلی پیشتر به این واقعیت پی‌برده بودند. از هر چهار کتاب فروخته شده در اروپا، یکی رمان پلیسی است. این امر محصول شیفتگیِ گذرا نیست. فروش این کتاب‌ها به طور منظم افزایش داشته و خریداران آن‌ها از تمامی اقشار جامعه هستند. چرا این همه عشق؟ دلایل، متعدد و گاه متضادند …»

«ادبیات سیاه» مجموعه مقالاتی است تألیف و ترجمة یاسمن مَنو دربارة ژانر پلیسی ـ جنایی ـ معمایی. عنوان‌های برخی از مقاله‌ها گویای مطالب کتاب‌اند:
«رمان سیاه»؛ «رویکردی جدید به رمان پلیسی»؛ «هفت شیوة غالب در سبک پلیسی»؛ «پلیسی‌نویسان مشهور معاصر»؛ «زنان پلیسی‌نویس»؛ «داستان‌های پلیسی از سرزمین وایکینگ‌ها»؛ «دویست‌سالگی ادگار آلن‌پو»؛ «تقدیر نویسندگان از ژرژ سیمنون»؛ «گفت‌وگو با جیمز اِلروی»؛ «شخصیت‌های زن در رمان‌های پلیسی ـ جنایی»؛ «شخصیت‌های رمان سیاه».