تقدیر از ژرژ سیمنون

تقدیر از ژرژ سیمنون¹

10 اثری که نویسندگان بزرگ جهان برگزیدند

                                                                                                                                                             ژروم دوپویی²

ترجمۀ یاسمن‌منو

چه‌گونه می‌توان در بین صدها اثر خالق مگره انتخاب کرد. مجلۀ لیر به نویسندگان دوستدار رمان‌نویس بلژیکی و انتخاب آن‌ها اعتماد می‌کند. این آثار محبوب آن‌هاست.

ربر برازیاک³: کرجی‌ران پرویدانس (1931)

برازیاک در سال 1932 نوشت: «از زندگى بر آبراهه‌‏ها، تداعى دیگرى حزن‏‌انگیزتر و دقیق‌‏تر از رمان شگفت‌انگیز کرجى‏ران پرویدانس نمى‏‌شناسم: مه، رطوبت و جریان آرام آب، منظره‏اى فراموش‌‏ناشدنى را به تصویر مى‏‌کشد. به واقع یکى از رمان‏‌هاى بزرگ «مجموعۀ مگره». در آغاز دو قتل در اطراف آب‏بند شماره 14 روى مى‌‏دهد که بر روى یکى از آبراه‏هاى جانبى رودخانۀ مارن است.

تحقیقات کارآگاه بر ژان دارشامبو⁴ صاحب کم‏‌حرف کرجى متمرکز مى‌‏شود. همچون اغلب رمان‌هاى سیمنون، با سیرى در گذشته، وضعیت حال روشن مى‏‌شود. در واقع دارشامبو مدتى به خاطر قتل در زندان بوده است. مثالى کامل از اندرز خالق مگره: «بفهمیم و قضاوت نکنیم.»

 فیلیپ کلودل⁵: واقعه سن فیاکر⁶ (1932)

رمان‏‌نویس فیلیپ کلودل در کیه دولرن⁷ (دفترچه‌‏هاى لرن) چنین گفته است: «برخى مى‌گویند واقعۀ سن فیاکر صرفاً یک داستان دیگر کارآگاه مگره است.

اما به نظر من از بهترین‌هاى سیمنون است». براى عاشقان مگره رمان رایح‌ه‏اى خاص دارد: فضاى کودکى کارآگاه.

و به قصر الیه⁸ باز مى‏‌گردد، جایى که قبلاً پدرش در آن‏جا مباشر بوده. مرگ مرموز دوشس دو سن فیاکر در حال اجراى مراسم مذهبى به طرز غم انگیزى زوال قصر و املاک اطراف آن را برملا مى‌‏کند. املاکى که در جوانى کارآگاه، پررونق و شکوفا بود. تحقیقات پلیسى همراه مى‌شود با تعمق و تأمل بر آسیب‏‌هاى گذشت زمان.

این اثر به طرز درخشانى در سال 1959 با بازى بى‏‌نظیر ژان گابن⁹ در نقش مگره و کارگردانى ژان دلانوى¹⁰ بر صحنۀ سینما رفت.کوتاه کدن بوسیله هوش مصنوع

 ارنست همینگوى: آب بند شمارۀ 1 (1933)

ارنست همینگوى گفته بود: «من چیزى به خوبى رمان‏‌هاى سیمنون براى پر کردن ساعات خالى روز و شب نیافته‌ام. اوّلین کتابى که از او خواندم آب بند شمارۀ 1 بود. این کتاب چکیده‌‏اى است از سبک اوّلیه مجموعه رمان‏‌هاى مگره.

همۀ عناصر اصلى حضور دارند: ضربۀ چاقو از پشت در کنار آبراه، رازهاى شرم‏‌آور خانوادۀ قربانى، کودکان کمى عقب افتاده، دستیار مسئول آب‏بند که حلق‏‌آویز شده، فرزندان نامشروع، الکل و رودخانۀ حزن‌انگیز سن… و در این میان مگره، که سعى مى‏‌کند کلاف این زندگى‏‌هاى کوچک را باز کند، اما موفق نمى‌‏شود جلوى خودکشى‌ها، این آخرین ایستگاه زندگى‏‌هاى خاکسترىِ خاکسترى را بگیرد.

 امانوئل کارر¹¹: مشتریان اورنس¹² (1935)

امانوئل کارر در کیه دولرن با شیطنت مى‏‌گوید: «داستان فردى که مچ دو نفر را مى‏‌گیرد که با هم هم‏خوابه نمى‏‌شوند! یک شاهکار، رمانى بسیار خاص و واقعاً درخشان.» نویسندۀ کتاب لیمونو¹³ مى‌داند از چه سخن مى‏‌گوید، چرا که از این اثر سیمنون اقتباسى براى فیلم تلویزیونى کرده است.

داستان در استانبول مى‏‌گذرد؛ شهرى که سیمنون مى‏‌شناخت، چرا که در سال 1933 در آن‏جا با تروتسکى مصاحبه کرده بود. اجتماع کوچکى از فرانسویان، دیپلمات‏‌ها و ترک‏‌هاى کم و بیش کولى مسلک که همه عاشق یک رقاصۀ جوان نوشى¹⁴‏اند.

اما این جُنگ کمدى استانبولى آن‏گاه تبدیل به درام مى‏‌شود که قهرمان زن داستان دست به خودکشى مى‏‌زند و فلج مى‏‌شود… اثرى کمتر شناخته شده از سیمنون.

لویى فردینان سلین¹⁵: پیتارها¹⁶ (1935)

سلین در اثرش هیچ و پوچ براى یک کشتار، که در تمجید از همکارانش دست و دلباز نبود، مى‏‌گوید: «مثلاً باید از پیتارهاى سیمنون هر روز سخن گفت!» شکى نیست که نویسنده سفر به انتهاى شب فضاى خفقان‏‌آور این دایرۀ بسته بین فرمانده  لانِک¹⁷ و همسرش ماتیلد پیتار را بر روى یک کشتى بارى در مسیر روان¹⁸ ــ رکیاویک مى‏‌پسندد.

ترازنامه‌اى از حسادت بیمارگونۀ یک زوج، آمیخته به داستان‏‌هاى غم‏‌انگیز مالى. مرگ! در واقع مرگ یک زن. رمانى بسیار «خشن».

 فرانسوا موریاک¹⁹: وصیت‏نامۀ دونادیو²⁰ (1937)

در 23 آوریل 1937 موریاک به سیمنون نوشت: «در بسیارى از رمان‏‌هاى پلیسى شما من استعدادتان را که به صورتى بى‏‌نظیر در وصیت‏نامۀ دونادیو خود را مى‏‌نمایاند، دوست دارم.» به واقع مرگ مرموز صاحب کشتى اهل روشل، اُسکار دنادیو که جسدش در عمق یک آبراه پیدا مى‌‏شود، آغازگر زنجیره‏اى از خودکشى‏‌ها و قتل‏‌هاست.

این رمان دلخورى‏‌ها و دورویى‏‌هاى کارفرمایان کوچک شهرستانى را به تصویر مى‏‌کشد که سر ارث و میراث دعوا مى‏‌کنند. رمان غیر معمول و طولانى سیمنون که امیدوار بود با این نگارۀ بالزاکى جایزۀ گنکور را به دست آورد، اما بى‏‌نتیجه!

 فلّینى²¹: مردى که گذر قطارها را نظاره مى‏‌کرد (1938)

فردریکو فلّینى نظر خود را با دوست بلژیکى‏اش چنین در میان گذاشت: «رمان مردى که گذر قطارها را نظاره مى‏‌کرد را خواندم. اثر را نمى‏‌شناختم. بسیار زیبا بود. مرحبا سیمنون بزرگ! همیشه مرا شگفت‏‌زده مى‏‌کنى.» قهرمان رمان، کیس پوپینگا²²، بورژوایىِ اهل گرونینگ²³، عاقبت سوار یکى از قطارهایى مى‌‏شود که همواره با قلبى گرفته، عبور آن‏‌ها را نظاره مى‏‌کرد.

در آمستردام یک رقاصه را خفه مى‌‏کند. سوار قطار دیگرى مى‏‌شود و به پاریس مى‏‌رود، جایى که پلیس در تعقیب اوست. با جنایتکاران و یک فاحشه روى هم مى‏‌ریزد، بى‏‌پول و آواره مى‏‌شود، طاقتش تمام و عاصى مى‏‌شود، این بار خود را زیر قطار مى‏‌اندازد… بله اثرى بزرگ از سیمنون.

 آندره ژید: سه جنایت دوستان من (1938)

ژید از اولین کسانى بود که از سیمنون تجلیل کرد و در سال 1939 به او نوشت: «من هنوز در آثار شما ویژگى‏‌هاى فوق‏‌العاده و شگفت‏‌انگیزى مى‏‌یابم (صفحات نخست سه جنایت دوستان من حیرت‏‌آورند).» نویسندۀ زیرزمین‌‏هاى واتیکان حتى تکه‏‌هایى از این رمان را با صداى بلند براى منشى‏‌اش لوسیل کومبل مى‏‌خواند! بین شهر لیژ (محل تولد سیمنون) و پاریس هستیم.

سرخط‌هاى این کتاب پر و پیمان: خودکشى در جلوى در کلیسا، قتل، قوادها، باج گیران، دختران فاحشه، ضربه‏‌هاى چاقو و مانند همیشه شخصیت‌هایى که هر روز بیشتر در ناامیدى فرو مى‏‌روند. طبع واقعاً سیاه سیمنون!

 نارسژاک²⁴: مگره اشتباه مى‏‌کند (1953)

توماس نارسژاک که با ادبیات پلیسى به‏‌خوبى آشنا بود، چنین اظهار داشت: «این کتاب کم حجم هنر، محتوا و غناى بیشترى دارد تا 1500 صفحه کتاب بر باد رفته…»… این کتاب از مجموعۀ مگره در دوران تبعید نویسنده در امریکا نوشته و در انتشارات «سیته» چاپ شده است. داستان با قتل یک فاحشۀ سابق محلۀ لاشاپل آغاز مى‌‏شود.

اما به طرز غریبى مشخص مى‏‌شود که لولو در یک آپارتمان لوکس نزدیک اِتوال زندگى مى‏‌کرده. مگره در مى‏‌یابد که فاحشۀ سابق با یکى از چهره‌‏هاى درخشان و جهانى پزشکى ارتباط داشته و از او حامله بوده است… رودررویى کارآگاه و استاد بزرگ، روابط خطرناک میان محله‏‌هاى اعیان‏‌نشین و محیط فواحش، شکاف در اخلاقیات بورژوازى: به تمامى سیمنون!

 سیمنون: قدیس کوچک (1965)

ژرژ سیمنون در مصاحبۀ معروفش در سال 1981 با برنار پیوو²⁵ گفت: «این رمان محبوب من است. حالت روحى‏‌ام مملو از رنگ بود. پاریسى بود که عاشقش بودم: گارى‏هاى کوچک در کوچه‏ها، فروشندگان دوره‏گرد میوه و سیزیجات، پاریس آرمانى.» به واقع رمانى بسیار «پاریسى».

ما لویى²⁶ کوچک، کودکى آرام را بین کوچۀ موفتار و محله له‏هال دنبال مى‏کنیم. کودکى که با خانواده‏اش، پنج برادر و خواهر و مادر فروشنده دوره‌گرد میوه و سبزیجات، زنى بوالهوس جور نیست. روزى شروع به نقاشى مى‏کند و مشهور مى‏شود (نوعى شاگال). یکى از تأثرانگیزترین رمان‏هاى تقدیرگراى سیمنون.

1. Lire، (Aunil 2013).
2. Jérôme Dupuis
3. Robert Brasillac
4. Jean Darchambaux
5. Philippe Claudel
6. Saint – Fiacre
7. Cahiers de I’Herne
8. I’Allier
9. Jean gabin
10. Jean Delannoy
11. Emmanuel Carrére
12. Arrenos
13. Limonov
14. Nouchi
15. Louis – Ferdinand Céline
16. Les Pitard
17. Lannec
18. Roven
19. Francois Mauriac
20. Donadien
21. Fellini
22. Kees Popinge
23. Groningve
24. Narcejac
25. Bernard Pivot
26. Louis